Aw vang khaw mawi chul lo te in

Saisen te a tual chai na vangkhua, kan tan hian i hlu chuang e

Motto: "Khua leh tui, ram leh hnam tan a mi tang kai nih"

Mah ni Pian leh murna leh khawsakna hmangaih lo chu ram leh hnam tana mi tangkai a ni ngai lo vang

Wednesday, July 15, 2009

View Point- Iran Nuclear Program I

G8 kan tih khawvel ram hausa ber ram riat- Germany, France, Britain, Italy, Russia, United States, Japan leh Canada-te chuan July 8, Nilai tawhtan atanga July 10 thleng khan L’Aquila, Italy-ah rorel an nei a, tun tum meeting-ah chuan South Africa, Mexico India, China leh Brazil te pawh an sawm ve a, an rorel thupui berte chu global warming te, globilaiztion, climate change lam te leh Iran nuclear program chungchangte an ni a, Iran-in tun Septempber thla hmaa a nuclear program a chawlhsan loh a nih chuan tun aia nasa zawka sanction pek a nih tur thu France President Nicholas Sarkozy-a chuan tun tum G8 Summit an neih tum khan a sawi a ni. G8-te chuan Iran nuclear program chungchang kum saruh meuh an lo buaipui tawh a, mahse vawin thlenga hmasawnna engmah a la awm theih loh avangin tun tum G8- hruaitute inhmuhkhawm tum khan Iran chungchang an rel nawn leh a ni. United Nations Security Council pawhin North Korea leh Iran-te chungah vawi tam tak warining a pe tawh a, mahse UN Security Council thuchhuak an ngaih pawimawh loh avangin UN pawhin tun a chin chu hun tiam chin a siam chat chat tawh ang a, chanchin a hriattir zung zung tawh dawn a ni. President George W.Bush-a pawh khan theihtawp chhuahin tawngkam na tak takte nen a lo bei nasa tawh a, mahse a hlawhchham tlat a ni. Tun tum G8 rorel hian engang chiah in nge action a lak dawn hriat a la ni lova, zangna dawmna nen a thlem leh dawn nge sanction khawh tak a pe zawk dawn tih chu sawi mai theih a la ni lo. A eng zawk pawh lo ni se, Iran chunga hlawhtlinna a awm dawn phawt chuan Russia leh China-te pawhin tun tumah chuan an rawn amen pui nghal dawn a ni. Mahse Russia hian Iran chunga G8-te rorel enangin nge a rawn amen pui dawn hriat a nih loh avangin thlirtu tam tak chuan Russian thuneitute tawngkam chhuak chu hriat an nghakhlelin an lo thlir reng tawh a ni. Thla kal ta ah kha chuan Iran chuan presidential election a nei a, Iran hruaitute leh mipuite inkarah buaina rapthlak tak a chhuah bawk a, vawiin ni thlenga Iran ram chhung buaina a la reh loh avangin G8 hruaitute leh Iran nuclear program-a thuneitute pawh an buai hle a ni. G8 hruaitute chuan Iran buaina chungchangah an thinrimna leh lungawilohnate lantir a, hnunglam hawisan an tum mek laiiin US President Obama erawh chuan ‘zai aw dam dam’ tiin beiseina sang tak nena thu sawiho a duh zawk niin a lang. June Ni 4-a President Obama-an Middle East a fan tum khan Iran hruaitute nena dawhkan chunga thusawiho a duh thu Egypt khawpui, Cairo-a a sawi avangin Iran hruaitute pawh an luh lul zo vek niin mi tam tak chuan an hmu a, US chanchinbu mite leh journalist thenkhatte lah chuan, “Israel-in Iran chuangah kut a thlak hmasa dawn,” tia chanchin an lo thehdarh vel avangin tunah hian Iran nuclear program chungchanga an buaina chu a thuk deuh deuh a ni. US President Obama erawh chuan, “US-in Israel hnenah Iran chunga kut thlak hmasa turin engmah a sawi lo,” tiin CNN-ah a sawi ve thung a. Israel-in Iran chungah kut thlak hmasa ta ni se, engnge lo awm zel ta ang? Iran-in a nuclear program chawlhsan a tum dawn lo tih a chiang a ni. Iran chuan Israel chu khawvel map atanga thai bo hmiah a tum si chuan he a nuclear program hi a tihhlawhtlin ngei a tul dawn a, chuvangchuan Iran hian awlsam tak chuan a nuclear program a bansan mai chu a rinawm loh hle a ni. US in Iran chuangah eng ang policy nge a hman chhunzawm zel dawn tih hriat mai theih a ni lova, Obama hian Muslim khawvelte nena indawrtawnna tha siam a beisei tlat si chuan Iran chuangah hian awlsam tamin harsh diplomacy chu a hmang nghal mai dawn lo a ni tih chu thui tak a thlir theih a ni. Thlirtu tam tak erawh chuan US in Iran chuanga hruisei tak thlun reng ai chuan EU, Russia leh China-te nena tanrual a, Iran-in a thil tih sim vang vang tura hremna pek hi a hun tawh hle niin an hmu ve thung a ni. Iran tana hun hnuhnung ber chu Septempber a ni ta mai a, kar sawm tha vel hun a la awm a, Iran-in September thla hma ngeia thutlukna a siam thei chuang lo a nih chuan G8 leh China leh Russia te hian engangin nge Iran chuangah kut an thlak dawn tih chu ManU vs Chelsea ai pawhin a hmuhnawm mai theih a ni.

Monday, July 13, 2009

Englist Tawng hman chungchangah Malaysia-in buaina a tawk

Kuala Lampur
July 9, 2009

Malaysia chuan July 8, 2009 Nilaitawhtan Ni khan English tawng chungchangah dan thar a siam a, 2012 atang chuan Math leh Physics subject-ah English tawnga zir tawh lova, Malaysia tawng Bahasa tawnga zir tawh turin dan thar a siam a ni. Mi tam tak chuan hetianga sawrkarin dan thar a rawn siam hi zirna kawnga hmasawnna atana siam ni lovin politics lama mipuite rilru hip duh avanga tidanglam ta niin an sawi a ni. He dan thar avang hian mi tam tak an lawm lo hle a, zirna kangah inhnialna nasa tak a chhuak bawk a ni.

St. John Sikula zirtirtu Mr. Han-a phei chuan, “English tawng hi mithiamten chhiarkawp leh science lam zir nan kum 300 meuh an lo hmang tawh a, tuna Bahasa tawng hi chuan chhiarkawp sang tak leh scientific lam thilte a chhut thei tak tak dawn lo a ni. Science lama hmasawnnate hi English tawng veka ziah a ni,” tiin science lam zir nana English a pawimawhzia thu a sawi a.

Malaysia hian kum 2003 atang chauh khan Math leh Physics zir nan English tawng a hmang a, heng subject-a English tawng hmang tura buaipuitu leh sulsutu ber chu Prime Minister nihna lo chelh tawh Mahathir-a kha a ni. Tun tuma sawrkarin dan thar a rawn siam tak avang hian Mahathir-a pawh a lungawi lo hle a, “Sikul naupangten English an thiam tha lo a nih phawt chuan hna sang tak pawh an chelh thei dawn lo va, chuvangin he dan thar hi Malaysia sikul naupangte tana thil pawi tak a ni, tiin pawi a tih thu a sawi bawk a ni.

University of Malaysia-a history professor Khoo Kay Kim-a pawhin, “ Tunah chuan Malaysia-a professor tam tamten English tawngin engmah an ziak thei mumal tawh lova, Malaysia-in English tawng thiam lama Asia hmahruai a tum mek laiin tunah chuan keimahni leh keimahni kan intihniam ta a ni. Hei hi ram leh hnam tana thil zahthlak tak a ni a, Asia University zinga university upa ber University of Malaysia pawh tunah chuan Asia rama university awmte aiin a hniam tawh zawk a ni. Malaysia-in English thiam tha sikul naupangte a neih loh chuan ram dang atanga multinational company-te pawhin Malaysia-ah hna an rawn thawk duh tawh lovang a, ram dangten min khum tawh dawn a ni,” tiin a sawi a ni.

Zirna lama hruaituten politics thil avanga English tawng hman an rawt mek laiin Malaysian International Chamber of Commerce & Industry-a executive director Steward Forbe-a erawh chuan, “Zirna kawnga English tawng hman hi sawrkar policy a ni tur a ni. Malaysia-a private company tam takten Malaysia University atanga graduate-ten communication skill an tlakchham thu leh a bik taka English ziak leh chhiar an thlakchham thu an sawi fo avangin Malaysia sawrkar hian English tawng zirna kawngah hma a sawn a tul hle a ni,” tiin sikul naupangten English zirna kawnga hma an sawn a duhsak thu a sawi bawk a ni.

Sawrkarin Math leh Science subject zirnaa Bahasa tawng hman a rawtna chu Chiness leh Indiaan (Tamil)- ho ten an amen pui a, mahse nu leh pa tam tak chuan sawrkar dan thar siam chu pawm har an ti a, an lung a awi lo hle a ni.

Tun tuma dan thar an siam hian engangin nge Malaysia zirna a tihdanglam ang a, engang buainate nge a rawn hrinchhuah dawn hriat ni lo mah se hun rawn kal zelin Malaysia buaina chu a hrilhfiah mai zawk dawn a ni.

Friday, July 10, 2009

US President Truman-a Chanchin Tawi





May Ni 8,1884 khan Missouri State, Lamar-ah a piang a, kum 1945 atanga 1953 thleng khan US President nihna a chelh bawk a ni. Khawvel Indopui I khan 129th Field artillery officer a ni a, US President-te zingah chuan a mah chuah hi Khawvel Indopui I-naa ral do a ni. A hnua US President nihna rawn chelhtu Dwight D.Eisenhower-a erawh chu Pennsylvania-a sipai tank crew training-ah a tel ve a, ral hmunah erawh a kal ve hman lo.

.

Khawvel Indopui I a zawh fel hnu chuan Truman-a chu political lama mi pawimawh tak mai a lo ni ta a, kum 1922 khan Missouri State roreltute zinga atanga commissioner atana thlan a ni a, kum hnih a chelh hnu 1926 khan roreltu zinga a hotu lu ber atana thlan leh a ni bawk a, kum 1934 thleng khan chu hna chu a chelh a ni. A rinawmna avang leh dik taka ro a rel avangin kum 1935 khan US Senator atana thlan a ni leh ta a ni.

Khawvel Indopui II lai khan Truman Commmittee tia mite fak leh chawimawi a hlawh nasat em avangin kum 1944 khan Henry Wallace-a aiawihin President Roosevelt-a Vice President a lo ni ta a, Roosevelt-an President nihna term-li a chelhna Ni 82 chiah khan vandauiathlak takin a thi ta thut a, Truman-a chuan US President nihna a rawn chelh ta a ni. Khawvel Indopui II laia US ecomomic a tlakhniam thut avangin US pawhin a ram chhungah buaina na mem lo a tawk a, mipuite pawh President Truman-a chungah an phunnawi nasa hle a ni. Heng dinhmuna President nihna a chelh avang hian Truman-a pawhin buaina tam tak a hmachhawn nghal a, a bik takin Labour-Managemanet Relation’s Act chungchanga a mimal thuneihna (veto power) a hman avangin mipuite an lungawi lo hle a. Amaherawhchu vanneihthlak takin 1948 US Presidential Election khan President atana thlan leh a ni a, hetianga US President term-hnih a chelh thei hi mi tam tak chuan mak an ti hle a ni. .

Kum 1948 US Presidential Election hma khan Truman-a chuan khawpui-khawte lam thlengin campaign a bei nasa hle a, a campaign hmingah pawh WhisleStop Tour tih hming a pe nghe nghe a ni. He campaign avang hian Truman-a hming a lar hle a, US President term-hnih chelh tura Truan-a hlangkaitu chu he campaign hi a ni. US President atana thlan leh a nih hnu chuan a thutiam tam tak zinga Fair Deal (Universal Healhcare) chauh a hlen thei a, amaherawhchu San Francisco khawpuia UN rorel hmasat ber tuma thutlukna a siam vat theih avangin kum 1945, May Ni 8 khan German sipaite an tlawm ta a, Eirope Khawmuala Indopui II-na pawh tihtawp a lo ni ta ni.

Friday, July 3, 2009

Quotes of the Day

Friday, Jul. 03, 2009 "I know a lot of people in the black community. I haven't heard that." President BARACK OBAMA, dismissing reports that African-Americans were angered that Obama did not issue a formal public statement after Michael Jackson's death

Thursday, July 2, 2009

US President Jimmy Carter-a Chanchin Tawi


Jame Earl “Jimmy” Carter,Jr.

Kum 1924, October 1 khan Georgia State, Plains-ah a piang a, America President 39-na niiin kum 1977 atanga 1981 thleng khan President nihna a chelh a, kum 2002 khan Nobel Peace Prize a dawng bawk a ni. President a nih hmain Georgia Senate term hnih a chelh a, kum 1971 atanga 1975 thleng khan Georgia Govenor hna a chelh bawk a, a ni hi Georgia Governor 76-na a ni.
US President a nih hnu chuan US ram chhung hmasawn nan cabinet level department pawimawh tak pahnih a din a, chungte chu Department of Energy leh Department of Education-te an ni. National Energy Policy fel takin a siam bawk a, chu policy chuan US mipiten an mamawh ber energy enkawla humhalhthat, price control leh technology lama hmasawnna thar zawn zel te a huam tel vek a ni.

Jimmy Carter-a hian ram pawnah pawh hmalakna a nei zau hle a, chung zinga a pawimawh zualte chu Camp David Accords, the Panama Canal Thuthlung te leh Strategic Arms Limitation Talks Round II-na (SALT II) te an ni. Carter-a hian human rights chungchangah hna a thawk nasa hle a, kum 1979-a Israel leh Aigupta ten inremna thuthlung an siam pawh kha Carter-a hmalakna ropui tak vang liau liau a ni a, hetianga remna palai hna a thawh avang hian kum 2002 khan Nobel Peace Prize a dawng hial a ni. Panama Canal Zone atanga a lo haw tum khan mi tam tak chuan Latin America-a US thuneihna leh thiltihtheihna zauzia an hmu chiang a, chuti rual rualin mite demna leh fakselna a tawk nasa hle a, tawngkam mawi lo tak takte pawh a dawng nasa hle a ni.
A term zawh dawn lam phei kha chuan hmingchhiatna eng eng emaw leh harsatna a tawk ve nual a, chung zinga a pawimawh zual bikte chu kum 1979 November Ni 4-a Tehran khawpuia US Ambassy an suam tuma mi (100) chuang an man te chhanchhuak tuma a chhanchhuah theih loh te, US ram chhunga khawvartui tlakchham thutna te, kum 1980-a Soviet-in Afaganistan a run chungchanga US in a tanpui lohte an ni. Chung zawng zawngte avang chuan US mipuite an thin a ur hle a, Carter-a duhtu ai mahin duh lotu an tam zawk a, kum 1980-a Democratic Presidential Election-ah Ted Kennedy-a nen an inbei a, Ted Kennedy-a chu a hneh a, mahse US Presidential Election-ah Republican Candidate Ronald Reagan-a chu a hneh ta lo a ni.
President nihna a bansan hnu in a nupui Rosalynn-i nen The Carter Center tih chu NGO angin an din a, he Center-in a tum ber chu human rights leh civil rights tihmasawn tura ram hrang hranga hnathawh a ni. Khawvela remna zawngin leh palai anga inremna thu sawi turin khawvel hmun hrang hrangah a zin a, ramtin hruaitu inthlanna (Election) –ah dikna a awm nge awm lo tihte endikin hma a la zel bawk. Tunah chuan ram rethei leh hmasawn mek ramah te zinin hri tha lo leh natna tha lo laka inven dante zirtirin training, seminar chi hrang hrang a buaisaih a, damdawi lama rawngbawlna hi The Carter Center hmalakna pawmawh tak a ni bawk.
Carter-a hi Habitat for Humanity Project-a mi pawimawh tak mai a ni a, a bik takin Middle East-a Israel leh Palestine-te buainaah phei chuan Carter-a hian pawimawhna thuk tak a nei a ni. George H W Bush-a aiin thla 3 leh Ni 19 chiahin a naupang a, George H W Bush-a tih lohvah chuan US President dam laite zinga a upa ber dawttu a ni.

1. Pian kum- October 1, 1924

2. Pinana hmun- Plains, Georgia State

3. Nausen lai hming- James Earl Cater, Jr.

4. A san lam- 1.75m/5' 9''

5. Political Party- Democratic

6. A nupui- Rosalynn Smith Carter

7. A fate-
(1) John William Carter
(2) James Earl Carter III
(3) Donnel Jeffrey Carter
(4) Amy Lynn Carter

8. A zirna run-
(1) Georgia Southwestern College
(2) Union College
(3) United States Naval Academic

9. A hnathawh-
(1) Thlai huam siam
(2) Naval Officer

10. A sakhua pawl hming- Baptist

11. A sipai tan hun chhung- 1946- 1953 thleng

12. A sipai Service/Branch- United States Navy

13. A nihna (Rank) – Lieutenant

14. US President a chelh kum- January 20, 1977- January 20, 1981

15. A Vice President- Walter Mondale

16. A hmaa US President nihna lo chelhtu- Gerald Ford

17. A hnua US President nihna rawn chelhtu- Ronald Reagan

18. 76th Governor of Georgia nihna a chelh kum- January 12, 1971- January 14, 1975

19. A lieutenant – Lester Maddox

20. A hmaa Governor of Georgia hna lo chelhtu- Lester Maddox

21. A hnua Governor of Georgia hna rawn chelhtu- George Busbee

22. Member of the Georgia State Senate (District 14 Infinkhawm) hna a chelh kum- January 14, 1963 – 1966

23. Electoral Vote- Term 1:297

24. A hnehna Margin: 0. 104