Aw vang khaw mawi chul lo te in

Saisen te a tual chai na vangkhua, kan tan hian i hlu chuang e

Motto: "Khua leh tui, ram leh hnam tan a mi tang kai nih"

Mah ni Pian leh murna leh khawsakna hmangaih lo chu ram leh hnam tana mi tangkai a ni ngai lo vang

Monday, November 30, 2009

Tawng hi min phuarkhawmtu a ni

Written by The Zozam Times's Editor


Chief Minister Pu Lalthanhawla chuan “Zo hnahthakte min phuarkhawmtu chu Lusei tawng hi a ni” a ti a. Hei hi ngaihtuahna thui tak mi neihtir thei leh thil pawimawh tak a ni.


Lusei tawng han tih hian, tuna kan hman mek, Mizotawng kan tih mai hi a ni a. Duhlian tawng tite pawhin an sawi bawk thin a. A enga pawh hi ni se Mizo tawng hi tuna Mizoram mipui min phuarkhawmtu leh min tipumkhattu pawimawh tak tih loh rual a ni lo.


Mizote hi vanneihna ropui tak kan nei a. Hnam khat ram pakhatah rorelna pakhat neiin kan cheng khawm a, chu maibakah tawng pakhat hmangin kan inbe tawn thei a, Mizoram chhim leh hmar tawp amite pawh tawng kan inhre tawn deuh vek a. Hei hian in unauna leh inpumkhatna a siam kan ti lo thei lo vang. Khawiah pawh tawng inhriat tawn loh na na na hi chuan a innel tak theih loh a, inkawm ngeih te, inpawh tawnte inpumkhatte a har lo thei lo. Mizovin inbiak pawh tawnna tawng pakhat kan nei hi lawm nachang kan hriat pawh a pawimawh hle.


Tuna kan tawng Mizotawng kan tih hi a lo pian chhuah dan emaw, a to dul tih lamte hi chu a zir mite zir turah dah ila, keini chuan kan neih sa hi tun aia changtlung leh zau leh zualin eng tin nge kan hman ang tihte hi kan ngaihtuah tur pawimawh tak a ni. Mizo hnam hrang hrangte hian tawng hrang hrangte pawh kan nei a. Heng tawng hrang hrang kan neihte pawh hi Mizotawng huang chhung a mi a ni tih kan hriat a, kan inngaihpawimawhsak tawn thiamte pawh a ngai a. Tuna kan hman mek, Mizo tawng uar kan tum lutuk avanga Mizo hnam peng hrang hrang tawngte kan tihhlum kher pawh a tul hek lo. A hmang thei chuan hmang zel tho sela, mahse inlakhran duh phah nan leh kan tawngpui Mizotawng thiam duh loh phah nan chuan hmang lo ila. Eng chi pawh ni ila, Keimahni chi bik tawng kan hmang a nih pawhin Mizotawng hi kan thiam tel ngei ngei turah ngai ila, chu chuan mizote hi nghet takin min phuar khawm tlat dawn a ni.


He tih laiin a hmang thang leh hmang nal tawhte pawhin tlema a thluk dang deuha tawngte pawh kan pawm thiam a ngai a. Awmna hmun a zirin tawng thluk dante a in ang lo va, chu bakah lo tih than loh a nih avanga lei liin a hawl fuh hleih theih lohte pawh a awm a, hengte pawh hi innuih mai lo leh, Mizo tawng thiam lova in chhuah mai lovin, kan pawm tlan thiam a pawimawh hle a ni. Kan tawng kan chawisan thiam a, kan dah pawimawh thiam hi keimahni kan inhumhalhna pawimawh tak pakhat a ni a. Mahni tawng thiam lo nihte hi in tihtheihna chi a ni miah lo. Kan thiamna a san a, kan vah thui zawh poh leh kan tawng hi kan ngaipawimawh tulh tulh zawk tur a ni.

Saturday, November 28, 2009

Today in History Part-IV

1. 1978- Bell Labotories-a, Network system lam mawhpurtu, Excutive Vice- president Dr. John S May-a chuan Alexander Graham Bell Medal a dawng a, kum 1979 khan U.S. National Academy of Engineering chuan member atan a thlang nghal.

2. 1983- United Nations chuan he kum hi "World Communications Year" tiin a puang a, the International Telecommunication Union pawhin "Telecommunications for Everyone" tiin a puang bawk.

3. 1978- Sony Corporation of Japan hnuaia awm Sony Broadcast Limited chu England khawpui Basingstoke leh Hampshire-a din a ni a, staff mi 10 leh hnathawktu 350 vel nena bul tan a ni. A tum ber chu Europe, Africa leh Middle East zawng zawnga a thil siamchhuahte thehdarh a ni.

4. 1948- United States chuan Universal Declaration of Human Right a puang a, Article 14-ah chuan hetianga tarlan a ni. (Sap tawngin) "Everyone has the right to freedom of opinion and expression. This right includes freedom to hold opinions without interference and to seek, receive and inpart information and idea through any media and regardless of frontiers".

5. 1984- U.S. President Ronald Reagan -a chuan sumdawnna kawnga zalen taka indawrtawnna (Private Sector) a hawng a, chu private sector chu U.S. hmasawna ber a ni tih a pawmngheh tlat ngam avangin President hmingthang tak a nih phah nghe nghe a ni.

6. 1879- "Relativity" thurin hmuchhuaktu German Juda mi Albert Einstine-a a piang.

7. 1883- "Communism" thurin hmuchhuaktu German Juda mi Karl Marx-a chu Londan khawpui ah a thi.

8. 1979- Beijing khawpui pawnlam factory bulah Trident thlawhtheihna a puakkeh a, passenger mi 200 chuang an thi.

9. 1964- U.S. President John F.Kennedy-a leh Lee Harvey-a kaphlumtu terrorist Jack Ruby-a chu thiamloh chantir a ni.

10. 1945- Khawvel Indopui II-na laia an hman boom rit ber pound 22,000 chu Britist airforce's Dambuster Squadron- ten Germany ram Bielefeld relkawngah an tipuak



Caves: The World Beneath the World! - FunOnTheNet

A hnuaiah hian Pathian thilsiam ropui tak hmuhchhuah tur a awm a, han click rawn le....

Caves: The World Beneath the World! - FunOnTheNet
More

Friday, November 27, 2009

Zirna Lam Titi


By: Viktor Vula

U.S.A.
 


Mitin hian zirtur kan nei vek a, mi zirsang leh hretam apiangin zirtur leh hriatbelhtur anngah zia an hre tam mai a ni. Zirzo tawh leh hrevek a awm theih loh, zirtur kan nei vek a, zirtirtur pawh kan nei vek bawk. Inzir tawn leh inzirtir tawn vek kan ni. Amaherawhchu mihring nihphungah zirlai nih aia zirtirtu nih zawk duhna mizia kan nei lian hle a, a ngaithlatu nih ai a sawitu nih kan duh theuh. Hei hi kan mizia leh nihna kan hnawl theih loh a nih si chuan zirtirdan thiam a pawimawh ta a ni. Thihthlenga zirtur kan ni tih erawh chu hrereng bawk I la.


Zirtir (Teaching)


Zirtir tih hian awmzia tamtak a nei thei ang. Mi tamtak chuan zirtir tih hi engmah la zir lo leh hriatna neilote ah kan hmang deuh ber a, hei hi kan hriat fuh loh pawi em em mai chu a ni. Mihring tungchhova lo piang reng rengte hi Pathian anpuia siam kan nih avangin, kan piantirh atang renga hriatna neisa veka siam kan ni. Zirthei leh hrethei turin Pathianin kan mamawhte keimahni ah a dah vek a, kan rawnpian atang renga mi famkimsa veka piang kan ni. Chu mai pawh chu nilovin, zirtur leh zirchakna neia siam vek kan ni a, naupangah zirchakna a nasa leh zual. Chuvangin, zirtir tih chuan finna leh hriatna mitinin kan neih hmangthiam tura tanpui leh kawhhmuh hi a sawi tum tak chu a ni kan ti thei ang.


Zirtirtu tih hian hriatloh min hrilhhretu leh a chhanna dik pawh neivek ah ka ngai thin a, chu chuan zirtirtu chu zirlaite aia dinhmun sangah min awmtir thin. Hei hi a pawikhawp mai. Zirtirtu kan dah pawimawh chuan zirlaiin zirtirtu hnen atang an thil hriat leh thiam bak an zirchhawng thei tak tak lo. Zirtirtu chu tanpuitu, kawhhmuhtu, dawh thei, ngilnei, zaidam, zirtur ruahmantu, zirna tur buatsaihtu etc. a tur a ni a. Zirlaite aiin a in dahpawimawh zawk tur a ni lo. Zirlaite hian vawihnih/khat sawi leh hrilh hian thil an hre mai thei lova, tihluihnaa inthiamtir chi pawh a ni lo. Zawi zawia zirchho zel tur avangin, dawhtheihna a pawimawh hle. Mi kan zirtir reng reng hian hriatna neisa kan zirtir tih hriat reng tur a ni a, mi tamtak chuan zirlaite hi belruak tihkhah ngai ang mai hian kan hmu a, a pawikhawp mai.


Zirtir Dan



Mi zirtir tur chuan mahni kan inzirtir hmasak a ngai a, mi hneh tur chuan mahni kan inhneh hmasak a ngai bawk. Mite thiam tur leh hre tura kan duh hle laia kan zirtirna leh kan chetzia a inmil loh chuan kan zirtirna a hlawhchham thin ang. “Ka sawi angin awm u la, ka tih ang erawh chuan ti suh u” tih hi zirtirtu thalo berte tawngkam a ni.


Kawlramah chuan zirlaite hi kan hauvin kan hrem thin a, a pawi khawp mai. Montessori-i chuan, “naupang kan hauhva kan hrem hian an rilru salah kan siam a ti.” Kan thil zirtirte hretur leh thiamtir kan duh chuan an dinhmun hriat hmasak a ngai. An dinhmun kan hriat hnuah an mamawh chu zaidam leh dawhthei taka pek tur a ni a, chutichuan thil an zirin an thiam hma em em thin ang. An thiam theih loh leh hriattheih lohva kan hauh leh hrem hian zirlaite ah thu a sawi tam lova, an zirchhakna leh thiamchakna a ti bo va, zirtirtute huai takin an pan ngam lo va, tihsual hlau leh zirtirtu hlau reng rengin thil an zir bawk thin. Chuvangin zirlaiten an idea an hmang ngam lova, an creative lovin critical mind an nei thei lo bawk. Tihsual an hlauh avangin mi tihdiksa zawn lamah an ramtang duh thin. Bible ah, “Pate u, in fate ti tinuar suh u, chutilochuan an bei a dawng dah ang e (Kol. 3:21; Eph. 6:4). Lawmman pek leh fakchiam (fakover) pawh a tha lem lo bawk, hotute lawm hlawh leh lawmman dawn beisei vang chuahvin thil an zir thei.


Hrem chungchang hi Zofaten Bible chang kan tanchhan fuhloh deuh mai a awm a, “Naupang thunun tim suh, tiangin vaw mah la, a thi dawn si lo va” (Thu. 23:13); “Fa a lawm apiang chu a vaw thin a sin ni” (Heb. 12:6) tih te. Naupang kan zirtira an thiamtheihloh leh hriattheihloh mai avang hian kan hrem thin. Heng Bible changte hian kawng dik lova naupang an kal aichuan vuak pawh a pawi loh thu a sawina a ni a. Lehkha an thiam lo, hrethiam lo leh an nuar thin te hi kawng diklo an zawh a la ni lo. Hmawlh leh tawngkam vin tak tak lek a la hun lova, homework tih loh mai avanga reitak dawhkan chunga in dintir a la hun lo bawk. Hrem leh vuak kher ngai lova thuawih leh thiamtir hi a tha zawk lo vang maw? Tawngkam mawi leh tha hmanga thil inzirtir theih a nih lai hian tawngkam ngaihthlak nuam lo leh vin chu engahnge kan hman kher ang? In vuak, in hau, tawngkam vin leh ngaihno bei lo tak tak hman thin, in hrem, dawnkan leh thurthleng chunga in dintir, bengpawh etc. Min tihmasawn thei lo tu, chhungkua min tithentu, thenrual min tidarhtu, leh zirlaite sala min siamtute an ni. I bansan tawh ang u, a tunlai tawh lo. Ka thian pakhat chuan, “Vula hi I hmel chu a chhe lo nain, I hmel hi a tunlai lo a ni” min tia. Hmel tunlai tak neih pawh hi pawimawh ve tak chu a ni reng a ni, tunah chuan a tunlai tawh viau a nia.


Engtinnge Kan Tih Ang?


1. Zirlaite mamawh hre hmasa la pe phawt rawh


Ka naupan lai hian bawngpui zaidam tak mai kan nei a, amaherawh chu kaih kal theih miah loh a ni. Mi pahnih/thum talin kan kaiha kan vuak deuh pop pop loh chuan kan duhna ah kan hruithleng ngai lo. Vawikhat chu chi a duhzia ka hrechhuak a, chitham chuan a hmaah ka kal taa, kaih pawh ngailovin ka duh duh naah keimah chuah pawhin ka hruaithleng thei ta a ni. Ka sawitum chu, mi kan zirtir hian an mamawhna zawn hriat hmasak phawt a ngai. Chumi hnuah an duhzawng I pe thei ang a I duh duh na lam lamah I hruai thei tawh ang. Kan duhzawng leh tha tih zawng kan zirtir tluk tluk hian kan zirlaite kawngtha berah kan hruai lova, mibik tan lo chuan mahni zirtirte ai a thiamsan theih pawh a ni lo.


2. Tawngkam mawi hmang rawh


Mizotawng ah “Tawngkam thain sepui a man” tih a awm a. Tawngkam mawi leh tha hman thiam hram hram tur a ni. Ka naupan lai hian ka thian ten “Hualngo bengbal” min ti thin a. Ka beng hi a bal taktak emaw ka tia, ka thian, Hualngo ni velote beng chu ka han en a, a balhbikna ka hrehran lo, amaherawchu Hualngo chu an beng a bal min tih avangin bengbal awmin ka awm ve ta mai a. Bengbal tih hian hawihhawmna lam kan lo tlakchhamna a sawitum chu lo ni in. Tawngkam mawi leh tha hi mitin hian ngaihthlak nuam kan ti a, hmangthintu erawh chu kan la tlem. I dam em? Ka lawm e, ka hmangaih che (Inneih hnuah pawh), khawngaih in, tihpalh etc. te hi hman tam a va pawimawh tak em! Heng tawngkam tha hi kan la hmangthlema, dawngduh erawh chu kan ni vek thung si a ni, a hmang thinte inchhiar thu hriattur a la awmlo bawk. Chuvangin, mite kan duhzawng titura kan duh chuan an duhzawng ti hmasa I la, mitten kan duhzawng an ti ve mai ang. Bible ah, “Chutichuan, thil engkim miin in chunga an tiha in duh tur ang apaing chu, mi chungah pawh ti ve rawh u” (Matt. 7:12; “Chhanna nemin (tawngkam thlumin) thinur a tikiang thin a, tawng huatthlala erawh chuan thinur a chawk tho thin” a ti (Thu. 15:1). Zirlaite zirtir nan leh hipthei tur tawngkam mawi hmang thin rawh.


3. Ngaithlatu ni rawh


Kan ramah chuan zirtirtute hi a sawitu an ni a, zirlaite hi a ngaithlatute an ni mai. Engkawngah pawh nise ngaithlatu nih fo a tha. Bible ah, “Nupuite u…in pasalte hnenah intulut rawh u…. Pasalte u, in nupuite hmangaih u la, an lakah vin suh u” (Kol. 3: 18,19) tih thu kan hmu. Heng Bible changte hian hmeichhia chu mipa aia hniamzawk tanfung atan kan hmang fo thin. Hei hi a pawi khawp mai. Heng Bible changte hian hniamzawk leh sanzawkna lam a sawitum a ni lova, mipa mizia leh hmeichhe mizia, kan indawrtawn thiamna atana sawi a ni. Hmeichhe tan mipate hian hotu nih an duh fo tih hriat a thaa, mipa pawhin hmeichhiate hian hmangngaih tak leh dawhthei taka an thu ngaithlafotu an mamawh tih hriat a tha bawk. Ka sawitum tak chu, mite zirtir tur chuan ngaithlatu nih fo a tul phawt thin. Zalen takin an duh ang apiang huaitak leh zalen takin sawi sela, chumi hnuah I sawi duhzawng tuitakin anngaithla thei ang. Nupa inkarah, abikin mipa tan, I nupui thutha leh I duhzawng hrilh I duh chuan a duhzawng tuitakin ngaithla phawt la, I duh duh a hnenah I sawithei ang. Lal nih I duh chuan I nupui kha lalnuah siam hmasa la, chutiang bawkin I zirlaite I thusawi ngaithla tura I duh chuan zirtirtuah siam hmasa rawh.


4. Mi thusawi leh thuziak, tawngkam mawi tak takin faksel (comment) thin ang che


Ram changkangah chuan inzahtawnna a lian hle a, hming ringawt pawh sawisual an hlau hle thin. Kawlramah vethung chuan, hming lamsual hlauh lam nilovin, “hetiang eng hming nge a lam pawh ka lam thiam lo” an la ti zui. Kawlho mizia khian min chhimhneh si a, a pawi a ni. Zirlaite hnathawh sa tawnglam thataka faksel chu sawi loh, an duh loh zawng emaw, an tidiklo emaw a nih chuan an hrema an vaw pop pop mai thin. Engtinge zirnaah hma kan sawn theih ang? Comment pek a nih reng reng in an tihthatna ah faka chawimawi tur a ni a, an tih dik lohvah tawngkam mawi taka an tihsual leh tihdiklohna thailan thur a ni. Kan comment siam hian zirlaite hriatlohna leh thiamlohna a tih lan rual rualin, phur taka zir zel tura inchawhphurna tawngkam hman tur a ni (Etn,. Helai I tawngkam hi a mawi khawp mai, he sentence hi heti deuh hian ni se, han ti tang tang rawh hma I sawn hle a ni, I lehkha ziak atang I zir nasa tih a hriat theih etc.). Huaitak leh nel takin an thiamlohna leh hriatlohna ah inthlahrunna an nei tur a ni lo va, zak tak leh an thiam chakna bo vek tura insiam tur a ni lo bawk. Zirtirtu pawh zirlai kan nih kha! Kan ngaihdan leh hriatdan hi a dik vek bik lova, zawhna (question) zawnga kan ngaihdan vawrhchhuah thin hi thiltha tak a ni, thupek leh order anga tih tur a ni lo. Zofate zingah u zawk – nau zawk, experience nghahzawk – nghahlozawk, ka student I neih kha - I zirtir ka nih hi etc. tih tawngkamte hi hriattur a la tam, a biktakin lungawi loh changin. Faksel (comment) I thiam hram hram ang u.


Thukharna


Mihringte hi midangte tanpui tura Lalpan a duhtaka a duante kan ni. Keimahni zawn zawnah Lalpa hriatna min pe theuh va, chu chu kawiah pawh tangkaina a nei vek, a tangkai dan erawh chu a in ang lo. Kan hriatna leh talent te a in ang lova, kan hmanthiam dan ah pawh kan inthlauviau thei ang. Chuvangin kan hriatna leh finna hi hmandan thiam a pawimawh khawp mai. A chunga thu tlemte hmang khian kawng tamtakah a tanpui che ka beisei. Zirteuh ila, thiamteuh bawk ila, zirtir chhawn dan pawh thiam ang u. Pa pakhat pawh hi hmeltha a inti vak lo ni ngei tur a ni, darthlalangah a in en vang vang a, “ka hmel chu ka va inhmeh lo e aw” a ti vawng vawng mai a. Lehkha thiam viau leh zirtir thiam miahlo pawh hi inhmeh lo tak a ni. Hre teuh si zirtir thiam chuang lo I nih chuan nangma tan chuah I thiam tihna a ni a, I nuna I purpose pakhat I thlachham tihna a ni ang. A dik vek kher lo ang a, hriatve mai mai atan: “Nikhat hlim I duh chuan sangha thliar la, thlakhat hlim I duh chuan nupui nei rawh. Kumkhat hlim I duh chuan hausakna rochung la, kumkhuaa hlim I duh chuan mite tanpui thin rawh.” Chhiartu duhtak, a sawitu nilovin a ngaithlatu,ngaithlatu mai nilovin a ti tu, mi vin nilovin mi zaidam leh dawhthei, tawngkam kha nilovin tawngkam thlum, tanpuiate chuah nilovin tanpuitu nih zel I tum dawn nia!

Thursday, November 26, 2009

Middle East chanchin Part-II

Afghanistan



1. A ram chanchin tlangpui


Afghanistan ram hi tlang sang tak tak leh kawrruam thuk tak tak awmna, Middle East ram zinga ram chhingchhe ber a ni a, Middle East ram zinga Southwest Asia hniah ber ram a ni bawk. Afgahanistan ram hian ram ri a ngah hle a, China, Pakistan, Iran, Turkmenistan, Ubekistan leh Tajakistan ramte nen ram ri an insem vek a ni.

Histawri kal zel kan chhuiin Afghansitan hian runtu ram a nei tam em em mai a, Persians, Greeks, Arabs , Mongols, Tartars leh British-ten an lo run tawh thin a. Kum 1980 bawr vel pawh khan Russia chuan a run bawk a, kum 1989 khan Russian sipaiten an chhuahsan fel chauh a ni. Afghanistan leh Russia-te kum 10 dawn lai indonaah hian Afghanistan mipui nuai chuang an thi a, refugee tam tak an awm phah bawk a ni.


Amaherawhchu Mujahidin an tih sakhua lama mi firfiak ten Islam zirtirna dik lo an vawn tlat avangin sakhuana avanga indo chu thil pawimawh ber anga ngaiin a tawpah Taliban tih pawlte an lo chhuak ta a ni. Taliban Pawlte chuan Afghanistan mipuite kum rei tak an awmbet a, September 11-a US an va khawih avanga U.S. leh a thiantha ramten kum 2001-a phuba an va lak hnu khan Taliban Pawlho pawh an tawp nghal a.


2. A ram leilung


Ram lian tak a ni lova, U.S. Texas State nen hian a zau lam inang vel chiah a ni. A ram pumpuia 50% chu ft. 6,500 ( 2,000m ) vela zau a ni a, tlang sang tak takin a hual khat vek a ni. Chung tlang sang zinga a hmingthang zualte chu Hindu Kush, Pamir Mountains, Karakorum Mountains leh Himalayas tlangte an ni.
Chhim lamah thlaler leh chi-leilung hlirin a inphah khat a, Hmar lamah erawh Anu Dar’ya Luipui a awm thung. Afghanistan hian Tuipui tih sawi tur nei lo mah se Luipui lian tak tak erawh a nei nual a, chung zinga a lar leh hmingthang zual bikte chu Amu Dar'ya, Hari, Helmand, leh Kabul-te an ni a, heng Luipui zawng zawngte hi Pakistan rama Indus Tuipuiah an inchhungkhawm vek a ni.


1. Hming- Afghanistan (Islamic Republic of Afghanistan)
2. Khawpui- Kabul
3. Mihring cheng zat- 2009 chhiarpui- 29,929,000
* Kabul khawpuia mihring cheng zat- (2.9 million)
*1979 chhiarpui- 13,051,358
*Density 43.5/km2 /111.8/sq mi
4. Tawng hman- Afghan Persian/ Dari Persian (official), Pashtu (official), leh Turkic
5. Sakhuana- Sunni Muslim (80%), Shi'a Muslim (19%)
6. Sawrkar inawp dan- Islamic Republic
7. President- Hamid Karzai
a) Vice President- Ahmad Zia Massoud
b) Vice President- Karim Khalili
c) Chief Justice- Abdul Salam Azimi
8. Ram din kum- October 1747
9. Independence lak kum- August 19, 1919(Britist kuthnuai atangin)
10. National Day- August 19
11. A ram zau lam- 647,500 km2 (41st)/(251,772 sq meter)
12. GDP (PPP)- 2008 estimate,Total- $21.388 billions
13. Pawisa hman- Afghani (AFA)
14. Hun tehna- D† (UTC+4:30)
15. Kawng hman dan- dinglama inkian tur a ni
16. A ram hnimna lai ber- Amu Darya- ft. 846 (258 m)
17. A ram sanna lai ber- Mt. Nowshak – ft. 24,446 (7,485 m)
18. A ram Telifawn Kawt- 93
19. Electric hman zat- 220 volts AC (50 Hz)


3. Ram inthen hran dan


Kan Kawlramah chuan State leh Division tiin ram inthen hran dan siam a ni a, Afghnistan erawh chu Province tia thenhran a ni thung.
Afghanistan hian Province 34 lai a nei a, chungte chu:-


1. Badakhshan
2. Badghis
3. Baghlan
4. Balkh
5. Bamian
6. Daykundi
7. Farah
8. Faryab
9. Ghazni
10. Ghowr
11. Helmand
12. Heart
13. Jowzjan
14. Kabol
15. Kandahar
16. Kapisa
17. Khowst
18. Konar
19. Kondoz
20. Laghman
21. Lowgar
22. Nangarhar
23. Nimruz
24. Nurestan
25. Oruzgan
26. Paktia
27. Paktika
28. Panjshir
29. Parvan
30. Samangan
31. Sar-e Pol
32. Takhar
33. Vardak
34. Zabol
4. A ram boruak


Thalah a lum em em a, thlasikah a vawt em em thung. A bik takin hmarchhak lama tlang sang tak tak awmna a vawt leh zual a, vur a thla reng bawk. Chhimthlang erawh ruah a hul hle a, chhimchak lama tuipui dung erawh a hnawng reng thung.


1) June-August hi thal a ni a, a sat ber tumin 90’C a thleng a, thlasikah erawh 0’C thleng a hniam thung.

Wednesday, November 25, 2009

Most Wanted Terrorist


Most Wanted Terrorist


ADAM YAHIYE GADAHN


Aliases: Abu Suhayb Al-Amriki, Abu Suhail Al-Amriki, Abu Suhayb, Yihya Majadin Adams, Adam Pearlman, Yayah, Azzam the American, Azzam Al-Amriki


DESCRIPTION


1. Date of Birth Used: September 1, 1978
2. Place of Birth: United States

3. Eyes: Hazel
4. Hair: Brown
5. Height: 5'11"
6. Sex: Male
7. Weight: 210 pounds
8. Complexion: Light
9. Build: Medium
10. Citizenship: United States
11. Languages: Arabic, English
12. Scars and Marks: Gadahn has scars on his chest and right forearm.


CAUTION


Adam Yahiye Gadahn was indicted in the Central District of California for treason and material support to Al Qaeda. The charges are related to Gadahn's alleged involvement in a number of terrorist activities, including providing aid and comfort to Al Qaeda and services for Al Qaeda.


REWARD


The Rewards For Justice Program, United States Department of State, is offering a reward of up to $1 million for information leading to the arrest of Adam Yahiye Gadahn.



http://www.fbi.gov/homepage.htm

Tuesday, November 24, 2009

Celine Dion- Because You Love Me Lyric


Ka Nu Khawnge I Awm


By: LP Sailo


Kum 6 ka nihin ka pa'n min boral san a, chuvangin kan unau mipa pahnih leh hmeichhia pahnihte chu ka nu hovin kan khawsa ta naw naw hlawm . Ka nau mipa hi ka chhang chiah kei aia kum 2 chauha naupang a nih avangin kawng engkimah kan inthurual tawk viau zel a. Hnahram thawhna reng rengah kei aiin chawrche deuh hlek zawk mah se, ka pur ber a ni fo. A tel lo chuan ramhnuai leh thimtham takngialah pawh keimahin ka che fal tam lo hle thin a. Kan farnute erawh sikul an kal thin tih loh chu in lama ka nu hnathawh lo puih leh khawsakrel vel chu an hnapui ber a ni. Mite angin khawsa nuam tak ni lem lo mah ila, keimahni tawkah kan hlimtlang ve em em thin a, Pa kan nei lo na a ka nu hian Pathian chu kan pa a nih ve mai zia te min hrilh nawn fo thin a, engemaw chenah pa mamawh ve viau thinin inhre mah ila, beidawn chang leh mamawh changa kan auh ber chu kan Pathian chu a ni a. Kan inhnemna awmchhun pawh a ni.


Ka nu hi ka pa ang bawkin lal fa a ni thin a, tin a pa fa hnuhnung te zingah a upaber a nih bawk avangin an naupan chhiat zual lai zawngin hnahram thawh leh ramvah ilo an nei ngai meuh lo va, thenawm khawvengten sa an kahin an ei khawp an hleh a, hnahram leh hlothlawh fahranah pawh khawtlangin an awl loh pawhin an pui fo thin. A pi leh pute hunlai atanga rethei ngai meuh lo an ni a, hmanlai lal awm ve thei tak chhungkua inthlahchhawng zel inrochunin an phu tawkah hreawm em em hre ngai lo an ni kan ti thei ang chu. Chuvangin nunphung pangngai tak leh hreawm harsat hre lutuk lovin a naupan lai hun a lo hmang thin a ni. Kum 1953 vela lalte lalna a lo tawp khan ka pa te ang bawkin an lo harsa chho tan ta a. Tin, a pa fa hmasate lah chu sipaiah te tang bovin, In an chhuahsan hlawm ta si a. Ka nu chuan upa ber chan a lo chang ta a, a pa hriselna a tha lo ve leh zel bawk nen, engkim mai chu a koah a innghat a ni ta ber mai. Nau 7 lai a nei lehnghal si a, a mawhphurhna chu a rit em em mai a ni. Dinhmun nuam sa ve tak atanga an dinhmun lo harsa chho chu suttlang a lo ngai ta si a. Mipa leh hmeichhe thawh chi pawh thlu lo va, a vai hma vek a lo ngai ta. Engkim mai chu chhel takin a hmachhawn ve ta zel a.


Chutianga ramvah leh leipui huan thlo va lo seilian a nih avang chuan a rilru pawh a huai hle a. Zanthim leh rukrukhmangte pawh a hlau ve vak lo em ni chu aw tih theih turin a pachang thin hle a ni. Tin, hmeichhia e ti lo chuan ramsa leh ramhnuai te hi a hlau ngai lo va, a tul phawt chuan zanlaiah pawh a chhuak nalh ngam a thin. Piputen "Sailo Ngurpui ngawhngawl" an lo tih rilru kha a pu zo hle hian ka hre thin a. Amaherawhchu, chutianga nu huaisen leh pachang tak, taima leh hreawm pawh hre vak lo e tilo chuan, a fate 4 ngawt mai, dam chhunga han kurpui chu a huphurh ru hle a. A chhan ber pawh amah hian thingtlang pawl 4 thleng chauh a zir hman a. Chuvangin, a fate lehkha zirtirna kawngah a insit em em mai a ni. Tin, a nulat laia a tul tul thawka tlangval tluka an lo chhawr ber a nih avangin pasal han neih a, chhungkuaa hlim taka khawsak te chu a thlakhlel ber tur pawh a ni ngei mai. Mahse, vanduai a siamin ka pa'n a hun hmain min lo thihsan leh ta si a. Ka nu rilru beidawn dan tur leh mangan dan tur hi ka ngaihtuah nawn apiangin ka lainatna a zual thin.


Nikhat chu, thlahlel takin ka nu feh hawng hmel hmuh tumin kawtzawlah chuang chhuakin kan thlir reng a, mahse ka nu hmel chuan lan tih hun reng reng a nei thei ta si lo, tlaikhua a lo thim a, zanriah ei a hun tawh hle si, chutih laiin kan kawtkawnga mi feh hawng te chu hmuh tur an vang tial tial a, ka nu hmel hmuh inbeisei chuan dingdithlip tak meuhin ral hla taka lo lang det det tawh phawt chu kan thlir vawng vawng a. Mahse, ka nu hmel reng reng kan tawng ta chuang lo. Zanriah ei a hun hle tawh a, mahse ka nu tel lo chuan ei harsa kan ti bawk si. Chutah kan farnute phei chu hlauthawng takin an mittui a hnam tiam tiam mai a. Ka nau mipa nen erawh pachang takin 'a lo thleng tep tawh ang' tiin kan inhnem hram hram thung a. Mahse, zan a rei tulh tulh a, tlangval nula rim hawng zai ri chauh lo chu thawm dang reng hriat tur a awm tawh si lo. Kan thinphu a rang tulh tulh a, kan hlauhthawnna a lian telh telh bawk a, kan va mangang tak em.


Chutia ka nu lo hawng ta reng reng lo chu, huphurh takin ka nau nen chuan zawn tumin kan insiam ta a, kan pheikhawk te, kan lukhum te nen in thuamin, kan touch light te chu kan han dap a, kan farnu te erawh chu inah lo awm tlat tura kan tih avangin hreh tak chung siin in lama lo awm chu an tum ve fan a, mahse, an mahni hmeichhe naupang pahnih chauh zan rei tawha in lo nghah chu an zuam lo hle a ni tih an hmelah pawh a hriat theih a, chutihlaia kan unau thinlung chhunga awm chu ziakin hmu thei ila chu "Ka nu khawnge i awm" tih leh "Ka nu kan mamawh che" tih hi a ni vek ngei ang. Kan chhungkaw uap lumtu ber leh kan eng kima engkim ka nu, a feh a rawn hawng ta reng reng lo chu a hmangaih a fate tan chuan ngaihtuah awm tak a va ni teh lul em.
Tichuan, kan leipui pan turin kan unau chuan kan kal chhuak ta hna hna a. Kan han tawng te chu kan khur deuh der der a, ka nau hian kei aiin thim a ngam a, zan a hlau lo zawk a, mahse, a u zawk ka nih avangin hlau ang leh hreh anga lan chu ka duh hauh lo va, upa zawk chan pawh chu thei leh thei lovin ka chang hram hram a. Thimthamah chuan kan kal zel a. Kan leipui kawng lah chu a zim tawlh tawlh mai lehnghal a. Bawng emaw ramsa emaw pawhin lo zawh ve se, han inkenna tur eih pawh a awm lo va, in hmu lawk sa lo kan nih phei chuan kan insu chawrh dawn a ni.


Tluang takin kan leipui chu kan thleng ta a, kan tih hmasak ber chu, ka nu auh chu a ni. Kan unau chuan kan theih tawka ringin "Ka nu khawnge i awm" kan in tih chhawk a, kan rawl neih tawpa ringin kan au va, mahse, kan au khawk ri chauh lo chu min chhawntu reng reng kan hriat belh ta si lo. Kan lung a chhe tulh tulh a, trah aw pur chuangin "ka nu khawnge i awm?" min chhang rawh tiin kan au lawm lawm a, mahse chhangtu rawlri reng reng kan tawng ta lo. Kan lung a zing a, kan tap zawih zawih a ni ta ber mai. Kan hlauhthawn ber chu sakei hrang leh misual kut a ni a. Mahse, chu chu he hunah hian kan ring phal meuh si lo. Ka nu'n "eih ah, in lo kal a ni maw, he ta hi ka awm e" a lo tih chu kan beisei ber leh kan duhaisam rimawi chu a ni. Mahse, kan ko eih zo ta si lo chu beidawng tak leh trap zawih zawih chung chuan kan leipui thlam chu kir sanin, in lam pan chuan kan hawng leh ta hnap hnap a. Ngawi rengin kan kal a, kan rilru erawh sawi ngai lovin a inhmu chiang hlein ka hria. Kan lung a awi lo tak zet a ni.


Kan farnute beisei ber ka nu hmel chu kan hawn sak dawn loh avangin hreawm kan ti a. An hmel hmuh mawlh kha kan va hreh tak em. Thlaphang taka an lo awm tur te chu rilruah a awm reng mai si a. Chutia beidawng tak leh hreawm ti taka kan sekawtrawlh kan han hawng chu In atangin ka nu aw kan hre ta.. ka nu chu inah a lo awm tawh a ni tih kan han hria chu kan va lawm tak em.. ka nau nen chuan rang mang khengin inchhung lut hmasa nih inchuh ang maiin kan tlan lut a, ka nu ngei mai chu kan hmu ta a, kan va lawm tak em.


Ka nu hian a fate a chawmna ber a hna laklawh tak mai chu a karah Pathianni a tlak dawn avangin a thlawhhma chu zawh hram hram tumin, thim thamah a lo thawk a, tin a hawng lam chu a tlai tawh em avangin pumpelh kawng lamah kalin a zawngtu a hmangaih a fapate pahnih nen chuan an intawklawi palh a lo ni a. A faten an zawng dawn a ni tih hria se zawng, an kalna tur kawng ngei chu a zawh awm si a. A ni, ka nu tel lo va darkar tlemte awm pawh harsa kan tih a, kan mangan si chuan, a tel lo va hringnun hmachhawn tur chuan kan thei thlawt lo a ni. Chuvangin, kan lei pathian diktak chu ka nu hi a ni teh meuh mai. A tel lo chuan hringnun kawngzawh kan zuam lo va, a awm loh chuan kan thla a phang thuai thin a, a hmangaihna thlazar hnuaia awm chu kan thlakhlelh leh mamawh ber a ni.


A fuihna thamral ngai tawh lo turte zingah, "Tuisik leh tha chu ren thiang a ni lo ve, a mahin a rawn awm leh zel, khawiah pawh kal ula, tha seng tam ber nih tum zel tur" tih te, miin kan thil min ruksak changin "Rutu ni lova ruksak nih chu vannei hlea inngaih tlat tur" tih te bakah "Mi te thatna sawi tur hriat loh chuan ngawih mai tur" ti a, a hraichaw fanaute min fuih thinna kha thinlaiah par ang lo vul thar nawn zel se, chutin vanhnuai leichinah ka chun'nu iang zo reng awm bik ne maw kan ti ve ngei ang.
Source: Zorun

Monday, November 23, 2009

Kan Khawvel Part- V & VI


Kan Khawvel Part- V


Khawvel ram zau berte


1. Russia- 17,075,400 sq km, (6,592,846 sq miles)


2. Canada- 9,330,970 sq km, (3,602,707 sq miles)


3. China- 9,326,410 sq km, (3,600,947 sq miles)


4. USA- 9.166,600 sq km, (3,539,242 sq miles)


5. Brazil- 8,456,510 sq km, (3,265,075 sq miles)


6. Australia- 7,617,930 sq km, (2,941,283 sq miles)


7. India- 2,973,190 sq km, (1,147,949 sq miles)


8. Argentina 2,736,690 sq km, (1,056,636 sq miles)


9. Kazakhstan- 2,717,300 sq km, (1,049,150 sq miles)


10. Sudan- 2,376,000 sq km, (917,374 sq miles)




Khawvel ram te berte


1. Vatican City- 0.44 sq km, (0.17 sq miles)


2. Monaco- 1.95 sq km, (0.75 sq miles)


3. Nauru- 21.2 sq km, (8.2 sq miles)


4. Tuvalu- 26 sq km, (10 sq miles)


5. San Marino- 61 sq km, (24 sq miles)


6. Liechtenstein- 160 sq km, (62 sq miles)


7. Marshall Islands- 181 sq km, (70 sq miles)


8. Seychelles- 270 sq km, (104 sq miles)


9. Maldives- 300 sq km, (116 sq miles)


10. St. Kitts and Nevis- 360 sq km, (139 sq miles)




Khawvel ram upa berte


1. San Marino- (301 AD)


2. France- (486 AD)


3. Bulgaria- (632 AD)


4. Denmark- (950 AD)


5. Portugal- (1143 AD)


6. Andorra- (1278 AD)


7. Switzerland- (1291 AD)




Khawvel ram naupang berte


1. Montenegro- (July, 2006)


2. Serbia- (July, 2006)


3. East Timor- (2002)


4. Palau- (1994)


5. Czech Republic- (1993)


6. Eritrea- (1993)


7. Slovakia- (1993)


8. Bosnia/Hertzegovina- (1992)




Khawvel ram hausa berte- 
(GNP hi USA Dollars-a chhut a ni.)


1. Luxembourg- ($45,360)


2. Switzerland- ($44,355)


3. Japan- ($41,010)


4. Liechtenstein- ($40,000)


5. Norway- ($34,515)


Khawvel ram rethei berte-
(GNP hi USA Dollars-a chhut a ni.)


1. Mozambique- ($80)


2. Somali- ($100)


3. Eritrea- ($100)


4. Ethiopia- ($100)


5. Congo, DNC ($100)

Khawvela ram ri nei tam ber ramte


1. China- (14)


2. Russian Federation- (14)


3. Brazil- (10)


4. Congo, Germany and Sudan- (9)


5. Austria, France, Tanzania, Turkey and Zambia- (8)




Kan Khawvel Part- VI


Khawvel tlang sang ber 10- te
(Khawmual pakhat zel atangin)


1. Mount Everest- 8850m (29035ft) Asia


2. Aconcagua- 6959m (22831ft) S. America


3. Mount McKinley- 6194m (20320ft) N. America


4. Mount Kilimanjaro- 5963m (19563ft) Africa


5. Mount Elbrus- 5633m (18481ft) Europe


6. Puncak Jaya- 4884m (16023ft) Oceania


7. Vinson Massif- 4897m (16066ft) Antarctica




Khawvela tawng chikhat hmangtute


1. Chinese Mandarin- 1 billion +


2. English- 512 million


3. Hindi- 501 million


4. Spanish- 399 million


5. Russian- 285 million


6. Arabic- 265 million


7. Bengali- 245 million


8. Portuguese- 196 million


9. Malay-Indonesian- 140 million


10. Japanese- 125 million


11. German- 100 million


12. Korean- 78 million


13. French- 77 million


14. Chinese, Wu- 77 million


15. Javanese- 75 million


16. Chinese, Yue- 71 million




Mihring tamna ber ramte


1. Monaco- 16,205


2. Singapore- 6,386


3. Malta- 1,261


4. Maldives- 1,164


5. Bahr ain- 1,035


6. Bangladesh- 1,002

7. Vatican City- 920


8. Barbados- 648


9. Nauru- 621


10. Mauritius- 603


Mihring cheng tam lam hi (square km) a teh a ni.



Mihring  tlemna ber ramte


1. Mongolia- 2


2. Namibia- 2


3. Australia- 3


4. Botswana- 3


5. Iceland- 3


6. Suriname- 3


7. Libya- 3


8. Mauritania- 3


9. Canada- 3


10. Guyana- 4


*Mihring cheng tlem lam hi (square km) a teh a ni.