Aw vang khaw mawi chul lo te in

Saisen te a tual chai na vangkhua, kan tan hian i hlu chuang e

Motto: "Khua leh tui, ram leh hnam tan a mi tang kai nih"

Mah ni Pian leh murna leh khawsakna hmangaih lo chu ram leh hnam tana mi tangkai a ni ngai lo vang

Thursday, November 26, 2009

Middle East chanchin Part-II

Afghanistan



1. A ram chanchin tlangpui


Afghanistan ram hi tlang sang tak tak leh kawrruam thuk tak tak awmna, Middle East ram zinga ram chhingchhe ber a ni a, Middle East ram zinga Southwest Asia hniah ber ram a ni bawk. Afgahanistan ram hian ram ri a ngah hle a, China, Pakistan, Iran, Turkmenistan, Ubekistan leh Tajakistan ramte nen ram ri an insem vek a ni.

Histawri kal zel kan chhuiin Afghansitan hian runtu ram a nei tam em em mai a, Persians, Greeks, Arabs , Mongols, Tartars leh British-ten an lo run tawh thin a. Kum 1980 bawr vel pawh khan Russia chuan a run bawk a, kum 1989 khan Russian sipaiten an chhuahsan fel chauh a ni. Afghanistan leh Russia-te kum 10 dawn lai indonaah hian Afghanistan mipui nuai chuang an thi a, refugee tam tak an awm phah bawk a ni.


Amaherawhchu Mujahidin an tih sakhua lama mi firfiak ten Islam zirtirna dik lo an vawn tlat avangin sakhuana avanga indo chu thil pawimawh ber anga ngaiin a tawpah Taliban tih pawlte an lo chhuak ta a ni. Taliban Pawlte chuan Afghanistan mipuite kum rei tak an awmbet a, September 11-a US an va khawih avanga U.S. leh a thiantha ramten kum 2001-a phuba an va lak hnu khan Taliban Pawlho pawh an tawp nghal a.


2. A ram leilung


Ram lian tak a ni lova, U.S. Texas State nen hian a zau lam inang vel chiah a ni. A ram pumpuia 50% chu ft. 6,500 ( 2,000m ) vela zau a ni a, tlang sang tak takin a hual khat vek a ni. Chung tlang sang zinga a hmingthang zualte chu Hindu Kush, Pamir Mountains, Karakorum Mountains leh Himalayas tlangte an ni.
Chhim lamah thlaler leh chi-leilung hlirin a inphah khat a, Hmar lamah erawh Anu Dar’ya Luipui a awm thung. Afghanistan hian Tuipui tih sawi tur nei lo mah se Luipui lian tak tak erawh a nei nual a, chung zinga a lar leh hmingthang zual bikte chu Amu Dar'ya, Hari, Helmand, leh Kabul-te an ni a, heng Luipui zawng zawngte hi Pakistan rama Indus Tuipuiah an inchhungkhawm vek a ni.


1. Hming- Afghanistan (Islamic Republic of Afghanistan)
2. Khawpui- Kabul
3. Mihring cheng zat- 2009 chhiarpui- 29,929,000
* Kabul khawpuia mihring cheng zat- (2.9 million)
*1979 chhiarpui- 13,051,358
*Density 43.5/km2 /111.8/sq mi
4. Tawng hman- Afghan Persian/ Dari Persian (official), Pashtu (official), leh Turkic
5. Sakhuana- Sunni Muslim (80%), Shi'a Muslim (19%)
6. Sawrkar inawp dan- Islamic Republic
7. President- Hamid Karzai
a) Vice President- Ahmad Zia Massoud
b) Vice President- Karim Khalili
c) Chief Justice- Abdul Salam Azimi
8. Ram din kum- October 1747
9. Independence lak kum- August 19, 1919(Britist kuthnuai atangin)
10. National Day- August 19
11. A ram zau lam- 647,500 km2 (41st)/(251,772 sq meter)
12. GDP (PPP)- 2008 estimate,Total- $21.388 billions
13. Pawisa hman- Afghani (AFA)
14. Hun tehna- D† (UTC+4:30)
15. Kawng hman dan- dinglama inkian tur a ni
16. A ram hnimna lai ber- Amu Darya- ft. 846 (258 m)
17. A ram sanna lai ber- Mt. Nowshak – ft. 24,446 (7,485 m)
18. A ram Telifawn Kawt- 93
19. Electric hman zat- 220 volts AC (50 Hz)


3. Ram inthen hran dan


Kan Kawlramah chuan State leh Division tiin ram inthen hran dan siam a ni a, Afghnistan erawh chu Province tia thenhran a ni thung.
Afghanistan hian Province 34 lai a nei a, chungte chu:-


1. Badakhshan
2. Badghis
3. Baghlan
4. Balkh
5. Bamian
6. Daykundi
7. Farah
8. Faryab
9. Ghazni
10. Ghowr
11. Helmand
12. Heart
13. Jowzjan
14. Kabol
15. Kandahar
16. Kapisa
17. Khowst
18. Konar
19. Kondoz
20. Laghman
21. Lowgar
22. Nangarhar
23. Nimruz
24. Nurestan
25. Oruzgan
26. Paktia
27. Paktika
28. Panjshir
29. Parvan
30. Samangan
31. Sar-e Pol
32. Takhar
33. Vardak
34. Zabol
4. A ram boruak


Thalah a lum em em a, thlasikah a vawt em em thung. A bik takin hmarchhak lama tlang sang tak tak awmna a vawt leh zual a, vur a thla reng bawk. Chhimthlang erawh ruah a hul hle a, chhimchak lama tuipui dung erawh a hnawng reng thung.


1) June-August hi thal a ni a, a sat ber tumin 90’C a thleng a, thlasikah erawh 0’C thleng a hniam thung.

No comments:

Post a Comment